DỒN TỔNG LỰC ĐỂ KẾT THÚC DỊCH AIDS – Báo Cáo Của Tổng Thư Ký Liên Hợp Quốc Nhân Hội Nghị Cấp Cao Về Kết Thúc Dịch AIDS
Một báo cáo mới công bố của Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon, cảnh báo rằng dịch AIDS có thể kéo dài vô thời hạn nếu thế giới không gấp rút hành động trong 5 năm tới.
Bản báo cáo, mang tên Dồn tổng lực để kết thúc dịch AIDS, cho thấy những tiến bộ và thành tựu to lớn đã đạt được trong 15 năm qua có thể bị đánh mất và thúc giục tất cả các đối tác trong đáp ứng với AIDS tập trung nỗ lực để gia tăng đầu tư và thực hiện đầu tư ngay từ bây giờ nhằm đảm bảo rằng thế giới có thể kết thúc dịch AIDS vào năm 2030, để AIDS không còn là một mối nguy cho sức khỏe cộng đồng.
Để biết thêm chi tiết xin truy cập vào đây http: //sgreport.unaids.org/pdf/20160423_SGreport_HLM_en.pdf
“Đáp ứng với AIDS đã mang lại nhiều điều ngoài kết quả phòng chống dịch. Đó là nguồn cảm hứng và một nền tảng thực tế để kết thúc dịch bệnh này vào năm 2030,” Tổng thư ký Ban Ki-moon viết trong bản báo cáo. “Nhưng nếu chúng ta chấp nhận giữ nguyên tình trạng như hiện nay và không thay đổi thì dịch sẽ bùng phát trở lại ở nhiều quốc gia thu nhập thấp và trung bình. Những khoản đầu tư to lớn cho phòng chống AIDS và phong trào vận động bảo vệ quyền được chăm sóc sức khỏe mang lại nhiều cảm hứng nhất này sẽ bị lãng phí.”
Báo cáo điểm lại những bước tiến đã đạt được, đặc biệt là từ khi có Tuyên bố chính trị năm 2011 của Liên Hợp Quốc về HIV và AIDS, đoàn kết toàn thế giới và thúc đẩy hành động để đạt các mục tiêu to lớn đặt ra cho năm 2015. Tổng thư ký Ban Ki-moon viết trong báo cáo: “Tiến độ đã đạt được khiến chúng ta phấn chấn. Mục tiêu điều trị ARV cho 15 triệu người đã đạt được 9 tháng trước thời hạn là một thắng lợi lớn của toàn thế giới.” Bản báo cáo cũng chỉ ra rằng việc nhanh chóng mở rộng điều trị là một yếu tố chính đóng góp vào việc giảm được 42% số người tử vong do AIDS kể từ đỉnh cao của vụ dịch vào năm 2004, đồng thời lưu ý rằng mở rộng điều trị cũng đã giúp tăng mạnh tuổi thọ trung bình ở các nước bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi HIV trong những năm gần đây.
Báo cáo nhấn mạnh vai trò quan trọng của các tổ chức xã hội dân sự trong việc đảm bảo rằng cộng đồng người nhiễm HIV tham gia tích cực vào các hoạt động phòng chống AIDS và đóng góp vào những kêt quả to lớn đã đạt được. Các nỗ lực của cộng đồng đã thúc đẩy việc xóa bỏ nhiều rào cản trong việc mở rộng đáp ứng với AIDS, đưa dịch vụ vươn tới những người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV, giúp người nhiễm HIV tuân thủ điều trị và củng cố các dịch vụ y tế thiết yếu khác.
Thế giới đã đạt được thành tựu to lớn trong việc giảm nhiễm mới HIV ở trẻ em. Năm 2011, UNAIDS và các đối tác công bố tại Hội nghị cấp cao của Liên Hợp Quốc về AIDS một “Kế hoạch toàn cầu hướng tới xóa bỏ các ca nhiễm HIV mới ở trẻ em vào năm 2015 và bảo toàn cuộc sống cho mẹ”, chỉ trong vòng 5 năm, từ 2009 đến 2014, các ca nhiễm mới đã giảm xuống một nửa tại các quốc gia chiếm đến 90% tổng số bà mẹ nhiễm HIV mang thai. Hiện có khoảng 85 quốc gia đã sẵn sàng thực hiện xóa bỏ các ca nhiễm HIV mới ở trẻ em.
Tuy nhiên, trong bản báo cáo này, Tổng thư ký Ban Ki-moon cũng cho rằng việc chưa đạt được một số mục tiêu trong Tuyên bố Chính trị 2011 là vô cùng đáng lo ngại. Mặc dù đã có những cách tiếp cận và công cụ mới để dự phòng lây nhiễm HIV, các chương trình dự phòng vẫn không được mở rộng mạnh mẽ trong những năm gần đây do thiếu vai trò lãnh đạo, trách nhiệm giải trình còn yếu và suy giảm nguồn lực. Tổng thư ký lưu ý rằng tỷ lệ nhiễm mới chỉ giảm 8% trong giai đoạn 2010-2014.
Bản báo cáo cũng chỉ rõ các khu vực nơi số nhiễm mới đang tiếp tục gia tăng, gồm Đông Âu và Trung Á — số nhiễm HIV mới ở hai khu vực này đã tăng 30% trong giai đoạn 2000-2014, chủ yếu trong những người tiêm chích ma túy — và tại Trung Đông, Bắc Mỹ và Châu Á – Thái Bình Dương.
Báo cáo lưu ý rằng các chuẩn mực về giới, nguồn gốc của bất bình đẳng, vẫn đang lan tràn trong nhiều xã hội, trẻ em gái và phụ nữ trẻ vẫn là nhóm đặc biệt dễ bị tổn thương bởi HIV. Trong số 2,8 triệu thanh niên độ tuổi 15-24 nhiễm HIV ở khu vực cận Sahara thuộc châu Phi có đến 63% là nữ.
Báo cáo nhấn mạnh rằng dù đã đạt được mục tiêu năm 2015 về điều trị ARV, vẫn còn khoảng 22 triệu người chưa tiếp cận được điều trị. Báo cáo cho rằng rào cản lớn nhất trong việc mở rộng điều trị là chẩn đoán muộn, với gần một nửa tổng số người nhiễm HIV còn chưa biết tình trạng nhiễm của bản thân. Thực tế này càng cho thấy tính khẩn cấp của việc thúc đẩy tiếp cận tới xét nghiệm HIV, đặc biệt là cho những người có nguy cơ cao.
Bên cạnh những thách thức, bản báo cáo cũng mang lại hy vọng cho một tương lai tươi sang, với tuyên bố rằng nếu thế giới có thể thay đổi tình trạng hiện nay, thì có thể kết thúc được dịch AIDS ngay vào năm 2030, khi đó AIDS sẽ không còn là một mối nguy cho sức khỏe cộng đồng nữa. Để thực hiện được điều đó, bản báo cáo đưa ra những yêu cầu chính, trong đó đáp ứng với AIDS cần phải có sự tham gia bình đẳng của tất cả các bên liên quan, tiếp cận đến các dịch vụ về HIV phải dễ dàng và dựa trên việc tôn trọng các quyền con người, trọng tâm cần phải đặt vào việc nhanh chóng mở rộng dịch vụ cho các nhóm người và các địa phương trọng điểm nhất. Bản báo cáo cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải xóa bỏ những bộ luật và chính sách mang tính trừng phạt đang cản trở tiếp cận đến các dịch vụ HIV, như tội phạm hóa các quan hệ đồng tính, tội phạm hóa người sử dụng ma túy và người bán dâm.
“Chúng ta phải củng cố các cách tiếp cận dựa trên quyền, bao gồm các cách tiếp cận thúc đẩy bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ,” Tổng thư ký viết trong báo cáo. “Tiếp cận đến các dịch vụ về HIV phải được đảm bảo cho những người dễ bị tổn thương nhất, bị gạt ra ngoài lề và phân biệt đối xử, bao gồm người nhiễm HIV, phụ nữ trẻ và bạn tình của họ ở khu vực cận Sahara thuộc châu Phi, trẻ em và trẻ vị thành niên trên toàn thế giới, và những người đồng tính và nam quan hệ tình dục đồng giới khác, người bán dâm và khách hang, người tiêm chích ma túy, người chuyển giới, tù nhân, người khuyết tật, người di cư và tị nạn.”
Bản báo cáo cũng nhấn mạnh liên kết giữa đáp ứng với HIV và việc thực hiện thành công các Mục tiêu phát triển bền vững khác, đặc biệt là mối liên kết với Mục tiêu số 3 (đảm bảo sức khỏe và cuộc sống tốt cho mọi người), Mục tiêu số 5 (thực hiện bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ và trẻ gái), Mục tiêu số 10 (giảm bất bình đẳng trong tiếp cận tới các dịch vụ và hàng hóa), Mục tiêu số 16 (xây dựng xã hội khỏe, công bằng, và hòa bình).
Bản báo cáo cũng chỉ ra rằng việc gia tăng nguồn lực cho phòng chống AIDS trong những năm gần đây là một động lực chính và mạnh mẽ thúc đẩy đạt được các bước tiến đã thấy trong phòng chống AIDS. Báo cáo ước tính trong năm 2014 đã huy động đươc 19,2 tỷ đô-la Mỹ cho phòng chống AIDS ở các nước thu nhập thấp và trung bình và đến năm 2020 nguồn lực cần tăng lên đạt 26,2 tỷ để có thể thực hiện mục tiêu Kết thúc dịch AIDS vào năm 2030.
Báo cáo thúc giục các quốc gia áp dụng cách tiếp cận Dồn tổng lực mà UNAIDS đề xuất, để có thể kết thúc dịch AIDS, đồng nghĩa với việc cần phải đạt được một loạt các kết quả to lớn vào năm 2020, bao gồm giảm số nhiễm HIV mới và số người tử vong do AIDS xuống dưới 500.000 người/năm và xóa bỏ phân biệt đối xử liên quan đến HIV. Thực hiện mục tiêu 90-90-90 đến năm 2020 về điều trị sẽ giúp đạt được những kết quả to lớn nêu trên, bao gồm 90% số người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm của bản thân; 90% số người được chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị; 90% số người tham gia điều trị đạt được tải lượng HIV dưới ngưỡng ức chế.
